Pomak Göçmenlerde Müzik ve Pesna

BALKANLAR'DAN

Pomak Göçmenlerde Müzik ve Pesna

Osmanlı Rus Savaşı'ndan önce Rodoplar'da ve Lofça'da yaşayan Pomaklar bugün Türkiye, Bulgaristan, Yunanistan ve Makedonya'da yaşıyorlar. Göçle birlikte müzikleri de Bulgaristan'dan Anadolu'ya taşındı.Pomakların kökeni ile ilgili karşıt görüşler mevcuttur. Aslında Pomak Slavca "pomaçi" (yardımcı) sözcüğünden geldiği için Pomaklar, Slav kökenli Müslüman bir topluluktur. Osmanlı Rus Savaşı sırasında Balkanlar'dan Anadolu'ya ilk büyük göç hareketi başladı. Balkan Savaşları'nın sonucunda Trakya, Rodoplar ve Pirin Makedonyası bölgelerindeki iller Bulgaristan'a katıldı. Pomakların önemli bir kısmı Trakya'ya ve Anadolu'ya göç ettiler ve Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Çanakkale, Balıkesir, Bursa, Manisa, Eskişehir gibi illerde birçok köy kurdular.Yunanistan'la 1923-1924 yılları arasında yapılan mübadele anlaşmasında Pomak toplulukları da değiş tokuş programına alındı. Son olarak 1980'lerdeki Bulgar Devleti'nin "isim değiştirme" politikası nedeniyle Türkiye'ye göç ettiler.

PESNA

Bulgarcada şarkı, türkü anlamına gelen "pesen" sözcüğü, Pomaklarda pesna, pesniya ya da pense olarak kullanılıyor. Pomakların "fado"su olarak tanımlayabileceğimiz "pesna" bütünüyle sözel. Pomaklara özgü bu müzik kültürü, yaşlıların belleğinde korunuyor.Pesnaların büyük bölümünde sevda, kahramanlık ve tarihi olaylar işleniyor.
Şükrü Paşa İstanbul'da (Enver Hoca)
Şükrü Paşa İstanbul'da
İstanbul'da canım tahtta
Tahtta oturuyor kahve içiyor
Kahve içiyor canım gözyaşı döküyor
Gözyaşı döküyor acı acı lanet ediyor
Kahpe olsun kör olsun
Kör olsun Enver Hoca
O sattı Türk toprağını
O sattı canım Urumelileri

Sözlerin çoğu Pomakça olmasına karşın, Türkçe olanları da var. Albümde Pomakça pesnaların Türkçe çevirisi de bulunuyor. Çeviride bazı sözcükler için Bulgaristan Türklerinin kullandığı karşılıklar verilmiş.
Kalan Müzik "Arşiv Serisi" kapsamında yayınlanan albümde kayıtlar İzmir'in Bayramlı, Çınardibi ve Manisa Karaağaçlı'daki alan çalışmalarında yapıldı.

1.Risim'im oğlum Risim'im ...8'03''...........................Örnek
2.Şükrü Paşa İstanbul'da (Enver Hoca) .....6'11''...Örnek
3.Bütün hacılar yola çıktılar .....5'53''.......................Örnek
4.Acep üzgar mı esiyor? (Batak) ....4'24''................Örnek
5.Seleye kiraz topladın mı? ....3'38''.........................Örnek
6.Yeni neler neler oldu da (Sliven kasabası) .....4'15''.Örnek
7.Sus hafifçe çekiştir anacığım .....2'18''....................Örnek
8.Sevişiyorduk yavrum aldatıyorduk .....4'15''.......Örnek
9.Selim'im oğlum Selim'im ....3'49''...........................Örnek
10.İmeceye gittim dün akşam (Fatminka) .....2'48''Örnek
11.Kızım mori güzel kızım .....3'59''............................Örnek
12.Hangi kuşum türkü söylüyor? .....3'50''...............Örnek
13.Şu, benim aldı gözlerimi ....2'16''...........................Örnek
14.Taşdelik (Arzu ile Kamber) .....3'47''.....................Örnek
15.Pınar senin sağ yanında sazlar var .....2'55''.........Örnek
16.Kareler de geymiş yastadır başı .....2'36''.............Örnek

2007 Atlas Dergisinden Alınmıştır.